Vordenseweg 12

Weggevoerd van Vordenseweg 12:
Sophie Mainzer-Zilverberg ☉ Enschede, 12 september 1853 † Sobibor, 5 maart 1943
Anna Regula Meier ☉ Haagen, 1 januari 1857 † Warnsveld, 20 maart 1945
Grietje de Groot-Akker ☉ Hoogeveen, 17 september 1858 † Sobibor, 23 april 1943
Anna Willemina Elisabeth Bout-Emmelot ☉ Amsterdam, 1 januari 1859 † Warnsveld, 9 oktober 1944
Jansje Oldendorp-Dekker ☉ Almelo, 1 januari 1859 † Warnsveld, 28 januari 1945
Elizabeth Helena Blom ☉ Tiel, 23 januari 1859 † Warnsveld, 5 januari 1945
Elisabeth Bekreus ☉ Amsterdam, 1 januari 1860 † Warnsveld, 28 januari 1945
Johannes Sluiters ☉ Amsterdam, 1 januari 1860 † Warnsveld, 17 november 1944
Cornelia van de Brug ☉ Lienden, 1 januari 1860 † Warnsveld, 11 oktober 1944
Anna Wilhelmina Elisabeth Bont-Emmelot ☉ Amsterdam, 1 januari 1860 † Warnsveld, 9 november 1944
Herman Johannes Weijenbergh ☉ Haarlem, 1 januari 1860 † Warnsveld, 30 maart 1945
Susanna van Dijk-Cohen ☉ Rheden, 28 oktober 1860 † Auschwitz, 25 januari 1943
Alberta Maria de Graaf-Jansen ☉ Epe, 11 december 1860 † Warnsveld, 6 november 1944
Jan Bosma ☉ Opsterland, 1 januari 1861 † Warnsveld, 4 maart 1945
Antje de Vries-Weerman ☉ Weststellingwerf, 1 januari 1861 † Warnsveld, 18 oktober 1945
Annegien Ekkelkamp ☉ Meppel, 10 maart 1861 † Warnsveld, 6 december 1944
Derk Willem Onstein ☉ Steenderen, 27 september 1861 † Warnsveld, 31 januari 1945
Menno de Jager Meezenbroek ☉ Veendam, 1 januari 1862 † Warnsveld, 23 oktober 1944
Aafke Bolleman ☉ Smallingerland, 2 juni 1862 † Warnsveld, 2 maart 1945
Hendrikus Stephanus Wolters ☉ Bemmel, 1 januari 1863 † Warnsveld, 2 april 1945
Aleida Aarnink-Hijink ☉ Winterswijk, 17 juni 1863 † Warnsveld, 4 december 1944
Albert Kirstein ☉ Onbekend, 1 januari 1864 † Warnsveld, 14 januari 1945
Catharina Hazes-Groot ☉ Harenkarspel, 1 januari 1864 † Warnsveld, 12 februari 1945
Antje Pieters Vrijburg ☉ Tietjerksteradeel, 1 januari 1864 † Warnsveld, 5 februari 1945
Gijsbertha Theodora de Haan ☉ IJsselstein, 3 maart 1864 † Warnsveld, 27 november 1944
Johannes Bos ☉ Steenwijkerwold, 1 januari 1865 † Warnsveld, 14 oktober 1944
Anton Wijs ☉ Graft, 1 januari 1865 † Warnsveld, 5 april 1945
Hendrikus Scholten ☉ Eibergen, 25 september 1865 † Warnsveld, 25 december 1944
Annechien Adina Soeting ☉ Groningen, 1 januari 1866 † Warnsveld, 5 februari 1945
Trijntje Pel ☉ Idaarderadeel (Boomsterham), 1 januari 1866 † Warnsveld, 26 december 1944
Gerardus Hermanus Hengeveld ☉ Dinxperlo (Aalten), 1 januari 1866 † Warnsveld, 25 november 1944
Johannes Franciscus Wilhelmus Snellars ☉ Den Haag, 1 januari 1866 † Warnsveld, 19 november 1944
Samuel Abraham Markus ☉ Dokkum, 14 december 1866 † Sobibor, 16 april 1943
Johanna Catharina Elisabeth Schut-Becker ☉ Norg, 1 januari 1867 † Warnsveld, 6 maart 1945
Gerritjen Smeitink ☉ Zelhem, 1 januari 1867 † Warnsveld, 18 januari 1945
Margaretha Elisabeth Coerengel ☉ Medemblik, 1 januari 1867 † Warnsveld, 6 april 1945
Franciscus Theodorus Leendert Gerrit Meijer ☉ Rotterdam, 1 januari 1868 † Warnsveld, 21 februari 1945
Adrianus ter Harmsel ☉ Holten, 1 januari 1868 † Warnsveld, 15 januari 1945
Everdina de Nijs-Verhagen ☉ Woubrugge, 1 januari 1868 † Warnsveld, 27 januari 1945
Hendrika Johanna van de Grampel ☉ Angerlo (Zevenaar), 1 januari 1869 † Warnsveld, 2 maart 1945
Jacob Hendrik Koen ☉ Den Haag, 1 januari 1869 † Warnsveld, 26 januari 1945
Sijmen Bottema ☉ Haskerland, 1 januari 1869 † Warnsveld, 1 januari 1945
Hendrika Johanna Willemsen ☉ Zevenaar, 1 januari 1870 † Warnsveld, 15 januari 1945
Pieter Henrik Elzing ☉ Utrecht, 1 januari 1870 † Warnsveld, 7 oktober 1944
Amalia de Levie-Leffmann ☉ Mühlheim, 22 april 1870 † Sobibor, 16 april 1943
Agien Stel-Stijkel ☉ Scheemda, 25 oktober 1870 † Warnsveld, 1 januari 1945
Johannes Hommerson ☉ Ewijk, 1 januari 1871 † Warnsveld, 15 december 1944
Gerarda Hek-van der Steen ☉ Den Haag, 1 januari 1872 † Warnsveld, 21 november 1944
Pieter Gerardus de Jong ☉ Den Haag, 1 januari 1872 † Warnsveld, 18 november 1944
Cornelis Varkevisser ☉ Den Haag, 1 januari 1872 † Warnsveld, 8 november 1944
Fennigje Ebbeling ☉ Steenwijk, 1 januari 1873 † Warnsveld, 28 november 1944
Catharina Hulhoff Pol ☉ Hengelo (O), 1 januari 1873 † Warnsveld, 10 oktober 1944
Derk Jan van Dijk ☉ Rheden, 1 januari 1873 † Warnsveld, 30 oktober 1944
Gerrit Hendrik Slotboom ☉ Winterswijk, 1 januari 1873 † Warnsveld, 28 februari 1945
Elbertus Hogeboom ☉ Aschendorp (Heerde), 1 januari 1873 † Warnsveld, 28 februari 1945
Boukje Vorenhout ☉ Haantje (Dr), 1 januari 1873 † Warnsveld, 4 april 1945
Cornelis Besaris ☉ Brummen, 1 januari 1873 † Warnsveld, 17 januari 1945
Louise Christina Egbertina baronesse van Roijaards-Haersolte van den Doorn ☉ Den Haag, 16 oktober 1873 † Warnsveld, 30 november 1944
Gerrit Jan Schuring ☉ Veendam, 1 januari 1875 † Warnsveld, 13 maart 1945
Anna Wijnanda Solkes ☉ Nieuwendam, 1 januari 1875 † Warnsveld, 19 maart 1945
Gerrit Jan Brom ☉ Nijkerk, 1 januari 1875 † Warnsveld, 5 april 1945
Berendina Nakken ☉ Hummelo en Keppel, 1 januari 1875 † Warnsveld, 23 maart 1945
Johanna Sara Hartsuijker ☉ Amsterdam, 1 januari 1875 † Warnsveld, 21 december 1944
Frederik Wilhelm Ketz ☉ Zelhem, 1 januari 1876 † Warnsveld, 18 december 1944
Francois Andries van Welie ☉ Heteren (Overbetuwe), 1 januari 1876 † Warnsveld, 17 januari 1945
Willem Dekker ☉ Ermelo, 1 januari 1877 † Warnsveld, 5 april 1945
Catharina van Ommeren ☉ Haarlem, 1 januari 1878 † Warnsveld, 4 april 1945
Hermannus Hondelink ☉ Neede, 1 januari 1878 † Warnsveld, 15 november 1944
Roelof Molog ☉ Hoogezand, 1 januari 1879 † Warnsveld, 29 januari 1945
Klaartje Weijel ☉ Zutphen, 26 december 1879 † Sobibor, 16 april 1943
Emma Gelderman ☉ Oldenzaal, 1 januari 1880 † Warnsveld, 23 oktober 1944
Anna Catharina Petronella Oostenrijk ☉ Amsterdam, 1 januari 1880 † Warnsveld, 15 november 1944
Elisabeth Wilhelmina Kuilenburg-Derksen ☉ Elst, 1 januari 1880 † Warnsveld, 5 april 1945
Marianna Velmans-Cohen ☉ Amsterdam, 22 december 1880 † Sobibor, 16 april 1943
Berend Gerhardus Eggink ☉ Broek (Voorst), 1 januari 1881 † Warnsveld, 21 november 1944
Everdina Hermina van Til ☉ Doesburg, 1 januari 1881 † Warnsveld, 26 oktober 1944
Theodorus Willemsen ☉ Gendt (Lingewaard), 1 januari 1882 † Warnsveld, 2 november 1944
Johan Teerlink ☉ Vlaanderen, 1 januari 1882 † Warnsveld, 7 april 1945
Dirk Koeleman ☉ Enkhuizen, 22 augustus 1882 † Warnsveld, 3 november 1944
Willem Elisa Castelein ☉ Amsterdam, 1 januari 1884 † Warnsveld, 1 maart 1945
Klaas Wiegman ☉ Wiezingen, 1 januari 1884 † Warnsveld, 31 maart 1945
Willem Adrianus van Hemert ☉ Dordrecht, 1 januari 1885 † Warnsveld, 8 februari 1945
Johanna Hendrika Bonhuijs ☉ Aalten, 1 januari 1885 † Warnsveld, 5 april 1945
Wobbechiena Albertha van Timmeren ☉ Hoogezand, 1 januari 1885 † Warnsveld, 2 januari 1945
Willemijna Woets ☉ Klundert, 1 januari 1885 † Warnsveld, 16 november 1944
Cornelis Visser ☉ Sliedrecht, 1 mei 1886 † Warnsveld, 1 november 1944
Bartold van de Zweerde ☉ Staphorst, 1 januari 1887 † Warnsveld, 25 maart 1945
Teunis Minnen ☉ Arnhem, 1 januari 1887 † Warnsveld, 7 maart 1945
Gerrit Jan Stemerdink ☉ Winterswijk, 1 januari 1887 † Warnsveld, 2 december 1944
Jan Zuiderhoek ☉ Amsterdam, 1 januari 1888 † Warnsveld, 20 maart 1945
Wilhelmus Hendrikus Lieve ☉ Arnhem, 1 januari 1888 † Warnsveld, 3 februari 1945
Maritje Zoutendijk ☉ Amsterdam, 1 januari 1888 † Warnsveld, 8 januari 1945
Zwaantje Seubring ☉ Echten (Ruinen), 3 januari 1888 † Warnsveld, 13 oktober 1944
Petronella Maria Elisabeth Jacobsen ☉ Arnhem, 15 juli 1888 † Warnsveld, 14 oktober 1944
Willem van Oosterum ☉ Groenlo, 1 januari 1889 † Warnsveld, 10 maart 1945
Maarten ten Broek ☉ Brummen, 1 januari 1889 † Warnsveld, 7 april 1945
Willem Jacobus van der Spek ☉ Den Haag, 1 januari 1889 † Warnsveld, 13 maart 1945
Charlotte Grünebaum ☉ Amsterdam, 14 december 1889 † Sobibor, 16 april 1943
Jannetje Couwenhoven ☉ Beemster, 1 januari 1890 † Warnsveld, 29 maart 1945
Gerardus Johannes Siebenheller ☉ Valburg (Overbetuwe), 1 januari 1891 † Warnsveld, 18 november 1944
Rudolf Schneider ☉ Brel, 1 januari 1891 † Warnsveld, 6 maart 1945
Hendrik Derk Hovinga ☉ Midwolda, 1 januari 1891 † Warnsveld, 3 oktober 1944
Wilhelmina Hendriks ☉ Amersfoort, 1 januari 1892 † Warnsveld, 18 maart 1945
Johanna van der Kaaij ☉ Utrecht, 1 januari 1892 † Warnsveld, 4 april 1945
Hendrik Ringelberg ☉ Elkerzee, 1 januari 1892 † Warnsveld, 3 februari 1945
Pieter Boon ☉ Oudeschild (Texel), 2 januari 1892 † Warnsveld, 7 april 1945
Rachel Anna Cohn-Mendes da Costa ☉ Amsterdam, 30 maart 1892 † Sobibor, 16 april 1943
Reindert Groendijk ☉ Amsterdam, 1 januari 1893 † Warnsveld, 28 maart 1945
Maria Hendrika Otterspoor ☉ Amsterdam, 18 april 1893 † Warnsveld, 20 november 1944
Joseph van der Vet ☉ Den Haag, 22 juni 1893 † Warnsveld, 20 maart 1945
Johannes Alexander Gabriel Jannes ☉ Dordrecht, 1 januari 1894 † Warnsveld, 30 maart 1945
Eva Cohen ☉ Amsterdam, 2 juni 1894 † Sobibor, 16 april 1943
Dr. Ludwig Alexander ☉ Keulen, 10 september 1894 † Sobibor, 16 april 1943
Willem Zwartveld ☉ Zwartewaal (Brielle), 1 januari 1895 † Warnsveld, 29 november 1944
Gerrit van Diermen ☉ Wijk aan Zee, 19 maart 1895 † Warnsveld, 4 april 1945
Justus Heinrich Gottfried Theodor Waldthausen ☉ Amsterdam , 1 januari 1896 † Warnsveld, 4 april 1945
Jacoba Johanna Peper ☉ Nijmegen, 1 januari 1897 † Warnsveld, 1 december 1944
Hermanus Konijnenberg ☉ Epe, 1 januari 1897 † Warnsveld, 18 november 1944
Jacob Schiphorst ☉ Ruinerworld, 1 januari 1898 † Warnsveld, 5 april 1945
Ernst Friedrich Wilhelm van Leeuwen ☉ essen, 1 januari 1898 † Warnsveld, 10 maart 1945
Alberdina Vriesema ☉ Hoogezand, 1 januari 1898 † Warnsveld, 8 februari 1945
Johannes van Hoeve ☉ Noordgouwe (Schouwen-Duivenland), 1 januari 1899 † Warnsveld, 25 oktober 1944
Jacob Hildesheim ☉ Arnhem, 1 januari 1900 † Warnsveld, 25 januari 1945
Salomon Polak ☉ Zutphen, 21 maart 1900 † Sobibor, 16 april 1943
Gerrit Jan Beskers ☉ Winterswijk, 1 januari 1901 † Warnsveld, 17 december 1944
Gerrit Bakker ☉ Franeker, 1 januari 1901 † Warnsveld, 28 november 1944
Ferdinand Wilhelm Jansen ☉ Amsterdam, 1 januari 1901 † Warnsveld, 26 maart 1945
Pieter de Vrijer ☉ Rotterdam , 1 januari 1901 † Warnsveld, 4 april 1945
Bernardus Egbertus Eduard Habers ☉ Bocholt , 1 januari 1901 † Warnsveld, 26 november 1944
Johan Hendrik de Groot ☉ Zutphen, 1 januari 1902 † Warnsveld, 4 februari 1945
Martha van der Zee-de Vries ☉ Opsterland, 1 januari 1902 † Warnsveld, 31 oktober 1944
Henriëtte Bos ☉ Zutphen, 20 december 1902 † Sobibor, 16 april 1943
Barend Jan Koning ☉ Schiedam, 1 januari 1903 † Warnsveld, 4 april 1945
Hendrik Hauselaar ☉ Den Haag, 1 januari 1903 † Warnsveld, 2 maart 1945
Hendrik Nijholt ☉ Renkum, 1 januari 1903 † Warnsveld, 8 januari 1945
Anna Josina de Waal ☉ Werkendam, 8 september 1903 † Warnsveld, 1 januari 1945
Gerrit Willem Fonhof ☉ Rheden, 1 januari 1904 † Warnsveld, 3 april 1945
Gerrit Willem Tonhof ☉ Rheden, 1 januari 1904 † Warnsveld, 3 april 1945
Arie Floris Könemann ☉ Schiedam, 1 januari 1904 † Warnsveld, 24 maart 1945
Rense Karl Joldersma ☉ Essen, 1 januari 1905 † Warnsveld, 4 april 1945
Jan Borghstijn ☉ Doetinchem, 8 juni 1905 † Warnsveld, 29 maart 1945
Frederika Elisabeth Tebbens ☉ Bedum, 1 januari 1906 † Warnsveld, 3 maart 1945
Hendrik Kip ☉ Zutphen, 1 januari 1907 † Warnsveld, 27 november 1944
Jan Cornelis Vermeulen ☉ Gorinchem, 1 januari 1909 † Warnsveld, 9 maart 1945
Geert Kunst ☉ Groningen, 1 januari 1910 † Warnsveld, 8 maart 1945
Sara Lopes Diaz ☉ Amsterdam, 23 december 1911 † Sobibor, 16 april 1943
Hendrikus Johannes Ibelings ☉ Den Haag, 1 januari 1912 † Warnsveld, 24 maart 1945
Johannes Theodorus Pieneman ☉ Den Haag, 1 januari 1914 † Warnsveld, 10 februari 1945
Hendrik Sloot ☉ Eibergen, 1 januari 1914 † Warnsveld, 22 maart 1945
Hendrik Jan Spijker ☉ Winterswijk, 12 februari 1922 † Warnsveld, 24 november 1944
Gerda Krijgsman ☉ Utrecht, 1 januari 1923 † Warnsveld, 18 februari 1945
Gerritje Hagens ☉ Voorn, 1 januari 1924 † Warnsveld, 7 december 1944
Anna van Laar ☉ Doetinchem, 1 januari 1924 † Warnsveld, 11 februari 1945
Cent Hendrik van Krieken ☉ Den Haag, 1 januari 1924 † Warnsveld, 26 maart 1945
Salomon David Leuw ☉ Amsterdam, 9 juli 1936 † Auschwitz, 6 oktober 1944

Het Groot Graffel

In 1899 werd het landgoed Het Groot Graffel in Warnsveld aangekocht. Het doel was het stichten van een buitengesticht voor krankzinnigenverpleging. Het terrein, met een woonhuis en een boerderij, is op dat moment 28 hectare groot.

Op 1 juli 1901 worden de eerste patiënten opgenomen. Het aantal patiënten stijgt al snel uit tot boven de 175 en het aantal verzoeken tot plaatsing blijft groeien.

Tot 1969 verandert er binnen Het Groot Graffel niet heel veel. Patiënten verblijven op grote slaapzalen en hebben nauwelijks privacy. De groep binnen Het Groot Graffel was een willekeurige verzameling mensen met psychische stoornissen en geestelijke handicaps.

In 1998 krijgt Het Groot Graffel een nieuwe naam: (Psychiatrisch) Spectrum Gelderland-Oost.



In 2002 fuseert het Spectrum Gelderland-Oost met RIAGG Oost-Gelderland, RIBW Oost-Gelderland, de PAAZ'en van streekziekenhuizen Winterswijk, Doetinchem en Zutphen en de psychiatrische polikliniek van het streekziekenhuis in Zevenaar, tot GGNet.

Bron: GGNET

 _________________________________________________________________

Zoektocht naar de identiteit van 2 joodse patiënten uit Groot Graffel

Op donderdag 8 april 1943 schreef psychiater en neuroloog Marius ten Raa:

"Mej. S. van Weezel en mevr. M. Velmans-Cohen zijn heden overgebracht naar een Joodsche Ziekeninrichting in Zutphen en afgeschreven uit het register van Oude en Nieuwe Gasthuis".

Volgens het archief van het Psychiatrisch Spectrum Gelderland Oost zijn, 9 Joodse patiënten op last van de bezettende macht op 8 april 1943 uit het Groot Graffel weggehaald en overgebracht naar het Israëlitisch noodziekenhuis te Zutphen (bij de Synagoge), waar ze de volgende dag werden weggevoerd naar Westerbork en nadien niet zijn teruggekeerd.

Van enkelen is bekend dat zij reeds op 16 april 1943 te Sobibor zijn omgebracht.

- M(arianna) Velmans-Cohen is inderdaad 9 april in kamp Westerbork aangekomen, 13 april op transport gegaan en 16 april 1943 vermoord in Sobibor.

- Mej. S. van Weezel zou volgens het joodsmonument.nl Sophia kunnen zijn. Sophia van Weezel, was vermoord in Sobibor op 9 april 1943. Dit is iets te snel nadat Mej. S. op 8 april was opgepakt. De sites dutchjewry.org van Akevoth en yadvashem.org van het Holocaustarchief in Israël, gaven vergelijkbare informatie.

In het bevolkingsregister van Castricum vond ik S. van Weezel terug als Sara, geboren op 13 september 1883. In het archief te Zutphen vond ik de patiëntenkaartjes van Sara van Weezel en Marianna Cohen. Op beide staat vermeld: "kerkgenootschap Ned.(erlands) Isr.(aëlitisch) en n.h. (niet hersteld) ontslagen 8/4 '43".

Van Sara van Weezel was na 8 april NIETS bekend. In de overlijdensregisters van Warnsveld, Zutphen, Westerbork en kamp Westerbork kon ik Sara niet vinden. Een geesteszieke dame van 59 jaar zie ik ook niet aan de Duitsers ontsnappen, waar is zij dan gebleven?

Ik heb informatie gevraagd aan 'Het Herinneringscentrum Kamp Westerbork'. Omdat ik over Sara niks meer kon vinden besloot ik de hele groep van 8 april uit te zoeken en mogelijk een tweede bestemming te vinden.

Ik verzamelde alle mij bekende informatie betreffende de razzia van 8 april op Groot Graffel. De genoemde lijst van 9 kon ik aanvullen tot 13 opgepakte Joodse patiënten.

Van deze groep waren er 11 aangekomen op 9 april in kamp Westerbork. Hiervan is er 1 op 14 april 1943 in Westerbork overleden, 9 gingen er 13 april op transport en zijn op 16 april in Sobibor vermoord, 1 ging er 20 april op transport en is op 23 april in Sobibor vermoord.

Ik ben nu niet één naar twee patiënten kwijt, namelijk:

- Sara van Weezel uit Bakkum en

- Bloeme de Beer afkomstig uit Santpoort.

Aan 'De Oorlognazorg van het Rode Kruis' informatie gevraagd over deze twee patiënten. Ik kreeg van het Rode Kruis bericht dat ze mogelijk Sara en Bloeme gevonden hadden. Op de transportlijst van 20 april stonden twee Geisteskranke Frauen aus einem unbekannten Orte, van beiden was de geboortedatum en plaats onbekend en één werd er Mietje genoemd.

Bijna gelijktijdig gaf Kamp Westerbork bericht dat ze mogelijk Sara gevonden hadden, n.l. eine Frau schwachsinnig, met onbekende geboortedatum en plaats, zij kwam 9 april uit Zutphen en ging 13 april op transport en werd op 16 april in Sobibor vermoord.

Alles aan de kant gelegd en later rustig nogmaals bekeken kwam ik met Kamp Westerbork en het Rode Kruis tot de conclusie dat:

Bloeme de Beer is de Geisteskranke Frau aus einem unbekannten Orte, welke aan moest sterken en daardoor 20 april 1943 op transport ging en 23 april in Sobibor werd vermoord.

Of: zij is de onbekende vrouw uit Zutphen, welke als eine Frau schwachsinnig, op 9 april 1943 in Westerbork kwam en 13 april op transport ging en 16 april in Sobibor werd vermoord, en

- Sara van Weezel is de onbekende vrouw uit Zutphen, welke als eine Frau schwachsinnig op 9 april 1943 in Westerbork kwam en 13 april op transport ging en 16 april in Sobibor werd vermoord.

Of: Sara is de Geisteskranke Frau aus einem unbekannten Orte is welke aan moest sterken en daardoor 20 april 1943 op transport ging en 23 april in Sobibor werd vermoord.

Ton de Groot (Castricum)

Kaddiesj

(Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd in opdracht van de Duitse bezetter, patiënten en personeel van de psychiatrische instelling Duin en Bosch in Castricum geëvacueerd. Zeventig jaar na de evacuatie steekt Castricummer Ton de Groot veel tijd in onderzoek van wat er gebeurd is met de psychiatrische patiënten in de Tweede Wereldoorlog. Op zijn initiatief is er nu een herdenkingsbord in Castricum geplaatst voor deze vergeten slachtoffers.)

 ___________________________________________________________________

Het verzwegen oorlogsleed van psychiatrische patiënten

Wat is er gebeurd met psychiatrische patiënten en verstandelijk beperkten in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog? Dit is de Dag Reportage gaat op zoek naar het verzwegen oorlogsleed van psychiatrische patiënten. (Bron EO).    Link: https://www.eo.nl/ditisdedag/reportage/aflevering-detail/dit-is-de-dag-20150425t211800/

________________________________________________________________

'Vergeten helden' alsnog postuum geëerd  

Het hoofdgebouw van psychiatrisch centrum Groot Graffel werd in de eerste meidagen van 1945 getroffen door Canadese beschietingen. Maar een volledige vernietiging werd op het laatste moment voorkomen.

Soms blijkt de werkelijkheid net iets anders te zijn dan wat algemeen bekend is. Dat is zeker het geval bij de bevrijding van het psychiatrisch ziekenhuis het Groot Graffel in Warnsveld, aan het eind van de tweede wereldoorlog. Het heldhaftige gedrag van de toenmalige geneesheer-directeur P. van Bork, die in april 1945 dwars door de Duitse linies heenliep om de Canadezen te vragen met de beschieting van het hoofdgebouw te stoppen, is genoegzaam bekend. 

In het boekje 'De bevrijding van Warnsveld' is dit feit uitgebreid beschreven. Voor zijn dappere optreden in die moeilijke periode is hij in 1995 geëerd met een gedenktegel in het hoofdgebouw van het huidige GGNet.



Rond die tijd werd ook al de naam van ene dokter Marius ten Raa genoemd, die zich eveneens zou hebben ingezet om te voorkomen dat de gebouwen van het psychiatrisch ziekenhuis door de geallieerden in puin zouden worden geschoten. Een promotieonderzoek was ervoor nodig om er achter te komen welke rol dokter Ten Raa daarbij precies heeft gespeeld.



Het begon allemaal bij een verzoek om informatie dat Warnsvelder Henk Mulder, secretaris van de stichting Historisch Bezit ONG en Museum Groot Graffel, in 2006 kreeg van Cécile aan de Stegge. Mulder: "Zij was bezig met een dissertatie over de ontwikkeling van de psychiatrische verpleegkunde in de 20e eeuw en had gegevens over patiënten nodig. Ik kon haar niet helpen en heb haar naar het Stadsarchief van Zutphen verwezen.

 

Daar stuitte zij op het handgeschreven oorlogsdagboek van psychiater en neuroloog Marius ten Raa, waarin ook de gebeurtenissen bij de bevrijding van het Graffel waren beschreven. Daaruit bleek dat Ten Raa op de avond van 4 mei 1945, toen de Canadese infanterie de aanval op het Graffel inzette het (slag)veld in trok. Begeleid door hoofdverpleger Johannes Nonnekes, die met de handen omhoog en een lantaarn meeliep, kon hij een Canadese officier ervan overtuigen dat het Graffel een ziekenhuis was en geen militaire vesting. Deze officier bleek opdracht te hebben het gesticht volledig te vernietigen, omdat het op de stafkaart stond aangegeven als militaire vesting. Het resultaat was dat de beschietingen werden gestaakt en dat zo gelukkig de levens van veel patiënten werden gespaard. Het gebouw was inmiddels al zwaar beschadigd en vijf patiënten hadden toen al het leven verloren.



Dokter Ten Raa was op 17 juni 1942 met 195 patiënten en 17 personeelsleden naar Warnsveld geëvacueerd vanuit het Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bos in Bakkum (NH). Met een capaciteit van 475 bedden moesten in die tijd 1245 patiënten, deels afkomstig van instellingen uit de kuststrook, onder de meest moeilijke omstandigheden worden gehuisvest."



Na de ontdekking van het oorlogsdagboek rees de vraag wiens ingrijpen nu echt had geleid tot het staken van het vuren. De conclusie was dat Van Bork de artilleriebeschieting vanuit het zuiden had weten te stoppen en Ten Raa het mortiervuur vanuit het oosten. De zoon van Ten Raa vroeg, gesteund door onderzoekster Cécile aan de Stegge, om ook aan het moedige gedrag van zijn vader een blijvende herinnering in Warnsveld tot stand te brengen.

 

Zowel de raad van bestuur van GGNet als de museumcommissie bleken graag bereid dokter Marius ten Raa en broeder Joop Nonnekes na 63 jaar alsnog te eren. Op zaterdag 17 mei 2008 werd in het hoofdgebouw van GGNet, in het bijzijn van de naaste familie, een door de Zutphense kalligraaf Trudy Demoed vervaardigde oorkonde onthuld, als een laat eerbetoon aan de inmiddels overleden 'vergeten helden.'

 

 

 

Eigenaar te verkopen pand Adres verkoper
Naam koper Adres
Aankoopdatum Koopprijs Notaris Beheerder